تعریف نامزدی
در برخی عرف ها، نامزدی قراردادی است بین دو نفر که به منظور ازدواج در آینده بسته می شود. گاه به سبب آماده نبودن یکی از طرفین ازدواج یا برای آشنایی بیشتر و موارد دیگر عقد ازدواج را نمی بندند و پسر و دختر باهم نامزد می شوند.
در مدت بین خواستگاری و عقد دو طرف می توانند تا حدودی با روحیات ویژگی ها، اخلاق و بسیاری از رفتارهای یکدیگر آشنا شوند و درباره بسیاری از مسائل به توافق برسند. دیده شده که گاهی این توافق به وجود نمی آید و طرفین با صلاحدید هم یا به شکل یک طرفه نامزدی را به هم می زنند.
معمولاً عرف مشهور این است که پس از انجام مراسم خواستگاری اصول و بنای اولیه ازدواج را می گذارند و دختر و پسر نامزد می شوند. در مراسم نامزدی صیغه عقد را نمی خوانند بلکه با تبادل حلقه نامزدی و مقداری لباس و شیرینی و دسته گل آن دو را نامزد می کنند. در این مراسم والدین دختر و پسر قرار می گذارند که در زمانی مناسب، دختر و پسر را به عقد یکدیگر درآورند.
معایب و هدف نامزدی
هدف از مراسم نامزدی محفوظ داشتن دختر و پسر از ازدواج با دیگری است. بسیار دیده شده که دختر و پسری بدون اینکه نامزدی رسمی با یکدیگر داشته باشند، ماه ها دوستی و آشنایی دارند در حالی که هنوز ازدواج نکرده اند. طولانی شدن این گونه رفت و آمدها موجب بگو مگو های اطرافیان شده و اگر آن دو نتوانند با یکدیگر ازدواج کنند، شانس خود را برای ازدواج با شخص دیگر نیز از دست می دهند. این مسئله، برای دختر مهمتر نیز هست. از سوی دیگر طولانی شدن زمان آشنایی و رفت و آمد دو نفر موجب ایجاد خاطراتی می شود که گاه به راحتی فراموش نمی گردد؛ به گونه ای که حتی پس از آشنایی با شخص جدید نیز نخواهند توانست تعادل روانی خود را حفظ کنند و پیوسته در دام مقایسه گرفتار می شوند.
در اسلام دوره ای به نام نامزدی وجود ندارد؛ بلکه می توان همان چند روزی را که صرف معارفه، خواستگاری و تحقیق می شود، نامزدی نامید؛ که می باید با توجه به شرایط و بدون سختگیری افراطی منجر به عقد شرعی شود.
سه تعریف عموم از نامزدی
1. نامزدی | وعده ازدواج
برخی نامزدی را «وعده ازدواج» می نامند و آن قراردادی شفاهی است که با پذیرش درخواست ازدواج پسر از سوی دختر آغاز شده و طرفین بدون جاری کردن صیغه محرمیت توافق می کنند در آینده با هم ازدواج کنند. در دوران نامزدی به این معنا، صرفاً یک تعهد عاطفی برای ازدواج در میان است؛ نه تعهدی حقوقی. آنان در این دوره به قصد ازدواج با هم ارتباط داشته و آشنا می شوند؛ اما نه به این معنا که الزاماً در پایان آشنایی با یکدیگر ازدواج کنند. بنابراین دوران نامزدی دوره ای است که با وعده رسمی یا غیررسمی ازدواج، آغاز و با عقد رسمی پایان می پذیرد و حداقل برخی از اعضای خانواده دختر و پسر از آن آگاهند. بدین ترتیب دوره نامزدی و عقد دورانی متمایز خواهند بود.
آسیبهای این تعریف از نامزدی
– اول اینکه ممکن است به دلیل نبودن تعهد، نوعی تعارض روانی_عاطفی به ویژه برای دختر شکل گیرد. معمولاً بین دختر و پسر احساس علاقه و محبت به وجود می آید؛ در حالی که وعده ازدواج در همان حد عاطفی باقی مانده و فرد نگران است که در نهایت نظر طرف مقابل چه خواهد بود. تقابل آن احساس عاطفی و این اضطراب، حس نامطبوعی ایجاد می کند که حتی اگر رابطه به تعهد ازدواج بینجامد تأثیر منفی خود را بر آینده رابطه خواهد گذاشت.
– دوم اینکه هرچند اسلام دیدار دختر و پسری که قصد ازدواج با هم را دارند، حرام نکرده؛ اما این دیدارها را در قالب رعایت مقررات شرعی در نگاه کردن، تماس بدنی و وجود جنبه شناختی و نه عاطفی می پذیرد. از آنجاکه ارتباط عاطفی دختر و پسر در این دوران (بدون جاری شدن صیغه عقد موقت یا دائم) ممکن است رنگ هیجان شدید و گاه شهوانی به خود بگیرد، از لحاظ شرعی در معرض اشکال است و از دیدگاه روانشناختی آسیب زاست.
– سوم اینکه درصورت ایجاد دلبستگی از سوی یک طرف و تمایل نداشتن به ازدواج از سوی طرف مقابل، فرد اغلب به آسیبهای روانی_عاطفی دیرپا دچار خواهد شد.
2. دوران نامزدی | فاصله بین عقد و عروسی
یعنی عقد صورت گرفته و یا طرفین آمادگی عقد دائم ندارند و می خواهند در فرصت و مناسبتی خاص و با برپایی جشن، عقد دائم را انجام دهند. در این شرایط می توانند عقد موقت بخوانند تا زمان عقد دائم فرا برسد. این عده دوره قبل از این عقد را دوره آشنایی می دانند. اغلب افراد متدین که روابط خارج از مرزهای شرعی و عرفی دختر و پسر را حتی به بهانه ازدواج نمی پسندند، دوران نامزدی را چنین می دانند. در میان آنها اعلام نامزدی در مراسمی مانند «بله برون» یا «مراسم نامزدی» اغلب همراه با عقد موقت یا دائم خواهد بود. در نامزدی با این تعریف، طرفین به ازدواج متعهدند.
3. دوران نامزدی | فاصله بین توافق اولیه تا عروسی
عده ای نامزدی را، فاصله بین توافق اولیه طرفین (و نه تعهد) تا مراسم عروسی می دانند. در این تعریف حتی درخواست ازدواج و پذیرشی هم رخ نداده است و تا پیش از آشنایی و عقد تعهدی برای ازدواج وجود ندارد. دست کم خانواده طرفین از آن آگاهند؛ هرچند شاید این آگاهی از ابتدای توافق نباشد. آسیب های تعریف اول در مورد این تعریف نیز صادق است.
نامزدی | صحیحترین تعریف
ما از میان این سه تعریف، تعریف دوم را برمی گزینیم. آسیبی که می تواند متوجه این دیدگاه باشد، کوتاه شدن افراطی دوره آشنایی و متعهد شدن زودهنگام است. اهتمام دقیق به روش های شناخت و بررسی ویژگی های طرفین و تناسب های فردی و خانوادگی آنها با یکدیگر، مانند گفتگوهای منسجم، تحقیق میدانی و بهره گیری از مشاوره تخصصی پیش از ازدواج این آسیب را به حداقل خواهد رساند.
تعریف نامزدی در قانون مدنی
شایان ذکر است قانون مدنی ایران نیز به موضوع نامزدی پرداخته است. البته قوانین مدنی ناظر به این موضوع از قانون مدنی آلمان (مواد ۱۲۹۷ تا ۱۳۰۲) و قانون مدنی سوئیس (مواد ۹۰ تا ۹۴) گرفته شده است. قواعد مربوط به نامزدی در مواد ۱۰۳۵ تا ۱۰۴۰ قانون مدنی کشورمان آمده که در اصلاحات جدید (سال ۱۳۶۱) دو ماده ۱۰۳۶ و ۱۰۳۹ حذف شده است. در قوانین مدنی کشورمان از نامزدی تعریفی ارائه نشده است؛ اما در برخی کتب مربوط به قوانین مدنی خانواده تعریفی آمده که بیان آن خالی از لطف نیست.
«نامزدی یا وعده ازدواج قراردادی میان دو نفر است که به منظور ازدواج در آینده بسته میشود. نامزدی را نمیتوان صرفاً تعهد اخلاقی دانست. اصولاً جای بحث تعهدات اخلاقی در کتب اخلاق است نه در قانون؛ لکن همانند سایر قراردادهای حقوقی و قانونی آثاری دارد؛ از جمله اینکه چنین قراردادی عقد جایز است که طرفین میتوانند آن را فسخ کنند.
ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی در این باره میگوید «وعده ازدواج ایجاد عُلقه زوجیت نمی کند؛ اگرچه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرّر گردیده پرداخته شده باشد. بنابراین هر یک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده، میتوانند از ازدواج امتناع کنند و طرف دیگر نمیتواند به هیچ وجه او را به ازدواج مجبور کند یا به دلیل امتناع از وصلت مطالبه خسارتی نماید.
بنابراین تعریف قانون مدنی کشور ما به دلیل تأثیر از قوانین غیربومی، تعریف اول از نامزدی را ملاک قرار داده و قوانینی برای آن وضع کرده است تا آسیب های متنی ناشی از این شکل نامزدی را برای دختر و پسر کاهش دهد.
مرکز مشاوره و روانشناسی اسلامی آیه در تمامی زمینه ها از جمله مشاوره پیش از ازدواج، کارگاه تخصصی مشاوره پیش از ازدواج، مشاوره فردی، زوج درمانی، طرحواره درمانگری، اختلالات، تربیت فرزند، کارگاه تخصصی مهارت های فرزند پروری، مشاوره کودک و نوجوان، فرزندپروری، مشاوره تحصیلی و… آماده ارائه خدمات به هموطنان عزیز می باشد؛ لذا شما همراهان عزیز برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به آدرس اینترنتی مرکز مشاوره آیه و یا شبکه اجتماعی اینستاگرام یا کانال ایتا مرکز مراجعه نمائید.
